Gruwelijkheden verwerken

Nog een beetje trillend op mijn benen wandel ik naar het zwembad. Ik ben blij als ik de groene tuin binnen loop waar een oase van rust hangt. Ik zoek m'n eigen loungebed uit en installeer me tussen de kussens. Eerst even helemaal niets. Dan rustig het verkoelende water in. Langzaam verdwijnt de trilling uit m'n benen. Ik lees nog een keer in de reisgids na wat ik heb gezien. Daarna begin ik in m'n nieuwe boek, dat velen al gelezen of gezien (verfilming) hebben: eat, pray, love. Mooi boek voor deze reis. Maar goed. Waarom ik moest ik bijkomen.

Mijn gids heeft onder het vertellen af en toe de tranen in zijn ogen staan. Het is vandaag exact 35 jaar dat hij, toen hij drie jaar oud was, samen met zijn familie van Phnom Penh naar Battambang is gelopen. Het was in de heetste tijd van het jaar. De tocht duurde drie maanden. In de buurt van Battambang werden ze aan het werk gezet. Gescheiden van elkaar. Mijn gids werkte al snel met andere kinderen. Hij moest elke dag tien meter muur aanleggen. Als het minder was dan moest hij de volgende dag extra veel doen. Een kind werd gemarteld. De andere kinderen moesten toekijken. Ze moesten goed weten wat hen te wachten stond als ze hun werk niet goed deden of als ze moesten huilen. Mijn gids heeft het overleefd. Hij heeft ook de malaria overleefd. Op drie familieleden na heeft hij niemand meer. Z'n broertje is gehandicapt en daar is geen vangnet voor. De oorlog is gestopt, maar het zal altijd een onderdeel van zijn leven blijven.

We komen aan bij de killing fields. Een hoge toren trekt je aandacht. Ik loop er naartoe. M'n schoenen moeten uit. 14 verdiepingen hoog. Elke verdieping heeft z'n eigen onderwerp. Schedels van kinderen, te herkennen aan een kapotte schedel omdat ze tegen de boom geslagen werden. Slechts een voorbeeld van de vele gruwelijkheden. Er is niet een iemand met een geweer vermoord. Mensen moesten zoveel mogelijk lijden. Daarna worden ze in een massagraf achtergelaten. Weer tranen vandaag. Tranen van ongeloof over de bizarre hoeveelheid mensen die hier zo onmenselijk vermoord zijn. Ik kan er verder geen foto's van maken, omdat ik misselijk ben van walging.

De voormalige middelbare school die als gevangenis en ondervragingscentrum wordt gebruikt. Gevangen worden gedurende 1 tot 6 maanden drie keer per dag gedurende twee uur gemarteld. Het gaat om intellectuele waar ze informatie van willen. Als het regime ervan overtuigd is dat de gevangen geen informatie (meer) heeft en nog niet overleden is wordt deze naar de Killing Fields getransporteerd. Naar schatting zijn er onder het regime van de Rode Khmer zo'n 2 miljoen mensen vermoord. In Phnom Penh woonden nog 72 mensen bij de bevrijding.


Er zijn uiteindelijk zeven mensen die S21 overleven. Vier daarvan zijn ondertussen overleden. Een ervan loopt rond. Hij beantwoord vragen. Ik snap waarom iedereen er hier over vertelt. Dit mag nooit vergeten worden. En echte gerechtigheid gaat er niet komen. Het internationale hof dat geinstalleerd is is niet onafhankelijk; er is een iemand veroordeeld. Alleen in S21 werkten alleen al 2.000 mensen. Choeung Ek is een van de honderden Killing Fields die er zijn.

De ochtend was een groot contrast met al deze gruwelijkheden. De ochtend was mooi. Het begon al goed met een heerlijk ontbijt. Daarna bekijken we alle weelde van het Koninklijk Paleis (waar de koning ook echt woont) en de Zilveren Pagode. Hierover zeggen beelden meer dan 1.000 woorden.













Het zwembad is een goede afsluiting van de dag. Zo nog een heerlijke smoothie en dan verder in Eat, Love, Pray.