Meer dan 100 jaar vakmanschap

Zijn ogen zijn waterig en rood doorlopen. Er lijkt een soort grijs, blauwe gloed over de waarschijnlijk oorspronkelijke kleur heen te zitten. Die kleur ogen staat zelfs al op foto's. Ik had nog niemand met die kleur ogen van dichtbij meegemaakt. De alcohollucht is bij m'n gids duidelijk aanwezig. Zijn verhaal is rustig, duidelijk, met alle tijd en aandacht en ik ben vanaf de eerste minuut gefascineerd, luister en probeer te onthouden, alcohollucht of niet.
Met de vele goden, die verschillende verschijningsvormen en ontelbaar veel namen hebben, raak ik elke keer weer de draad kwijt. Geduldig legt hij het nog een keer uit. Zo vertelt hij ook hoe er, vanaf de 12e eeuw, ruim 100 jaar aan deze tempel gewerkt is. Het vak werd van vader op zoon doorgegeven. Tijdens de moslim invasie is er veel schade toegebracht. De Britten heb het een en ander meegenomen naar Londen, waar het in het museum te bewonderen is, maar gelukkig is er ook veel behouden.
Onderaan het bouwwerk lopen de olifanten omdat ze zo sterk zijn. Daarboven is de leeuw te vinden vanwege zijn lef. De paarden trappelen erboven omdat ze zo snel zijn. Een mystiek dier dat een combinatie is van een olifant, krokodil, aap, varken, leeuw en pauw floreert boven de paarden. En is er een laag met muzikanten die ook het leven laten zien, de pauw vanwege zijn schoonheid en als laatste kama sutra beelden. Elk beeld is uniek en voorzien van eindeloze details.

De grote beelden zijn echt magnifiek. Zo is er een beeld van Krishna die een berg omhoog houdt. Op de berg zie je rechtsboven een boom met bananen eraan waar een aapje van eet. (eerste foto)
Of Shiva die danst op de olifantendemon die hij verslagen heeft. Hij zit als het ware in zijn buik. Rechtsboven zie je hoe Shiva's nagel door de olifant heen steekt. (tweede foto)
Naast veel oog voor detail, waarbij het lijkt alsof gouden kettingen schitteren in de zon die nu schijnt, is er ook humor. Zo is het dier van Ganesha, de olifant, een rat. Ganesha is alleen een grote dikzak. Als hij op z'n rat zit zie je hoe deze bijna bezwijkt onder het gewicht van z'n berijder en zijn linker achterpoot bijna door de fresco zakt. (derde foto)

Als de gids zijn verhaal afgerond heeft en ik een hoop wijzer ben geworden loop ik hetzelfde rondje nog een keer. M'n nek en rug beginnen te protesteren van het naar boven kijken, maar ik negeer het nog even. Vanavond doen we wel een extra meditatie rondje met vriendelijke aandacht voor de pijn.

Ook bij de tweede tempel die vandaag op het programma staat doet de gids vreselijk zijn best om alles duidelijk uit te leggen. De stenen branden onder m'n voeten. De gids laat zijn hielen zien. Die zijn verbrand en gespleten. Tanden op elkaar en genieten van de dansers die de meest onmogelijke houdingen uitbeelden.
Wederom is het oog voor detail uniek. Een danseres die zich klaarmaakt voor de dans en met haar spiegel in haar hand haar haar goed doet. Een van haar onderdanen linksonder heeft een aapje in haar armen. (vierde foto)

Een mooi weetje van dag is het gebruik van tempels. Sommige doeleinden had ik verwacht, andere minder. Dat het een plek voor het brengen van offers is en vieringen snap ik. Entertainment sluit aan op de vieringen. Maar dat het ook gebruikt werd als 'rechtbank' en bank had ik niet verwacht. De mooiste vind ik dat het als onderwijs instrument werd gebruikt. Daarom worden bijvoorbeeld scènes uit epische gedichten uitgebeeld, maar wordt ook de kama sutra uitgebeeld voor 'seksuele voorlichting'.

Om alles te laten bezinken wandel ik door het stadje. Nagenietend van zoveel moois.